براساس تحقیقات انجام شده  فردی از نظر روانی سالم است که میان رفتارها و کنترل او در مواجهه با مشکلات اجتماعی تعادل وجود داشته باشد. از این دیدگاه انسان و رفتارهای او در مجموع یک دستگاه در نظر گرفته می شود که براساس تأثیر و تأثر متقابل عمل می کند. عوامل متنوع زیستی انسان بر عوامل روانی ـ اجتماعی او اثر گذاشته و یا از آن اثر می پذیرد؛ اغلب افراد دچار مشکلات مختلف شخصیتی و روانی که فاقد بهداشت و سلامت روانی هستند از خانواده های ناسالم برخاسته اند. از اینرو در تامین بهداشت روانی افراد خانواده جایگاهی مهمی دارد و ضروری است راهکارهای مناسب در تامین بهداشت روانی خانواده شناسایی و به مرحله اجرا در آید.

بررسی ویژگی های خانواده سالم 

در نظام های سالم خانوادگی، نقش ها هم سالم هستند و فرزندان از رفتار پدر و مادر الگو می گیرند. پدر و مادر نقش آموزگاران را بازی می کنند، برای فرزندان خود وقت می گذارند، به آنها توجه می کنند و آنها را جهت می دهند.

خانواده و نقش آن در تربیت فرزندان

در نظام های سالم خانوادگی نقش ها منعطف اند و دست به دست می شوند. حرکت آرام و آهسته است، تبادل افکار با یکدیگر دارند، روابط آنها با هم ملایم است. مادر ممکن است در یک زمان براساس اقتضا در نقش اصلی ظاهر شده و سپس، این وظیفه به پدر و چندی بعد به فرزندان واگذار می شود.

خانواده سالم و موفق، مجموعه ای است که در آن، همه اعضا موفق هستند و همه مناسبات میان افراد آن روال طبیعی دارد. اعضای این خانواده می توانند از قدرت های انسانی خود استفاده کنند. آنها از این قدرت ها برای مشارکت و تعاون و ارضای نیازهای فردی و جمعی خود استفاده می کنند. خانواده سالم، خاک سالمی است که در آن افراد رشد سالم دارند و انسان ها بالغ می شوند. رسیدن به این مهم شامل نکات زیر است: 

1- خانواده، واحد مهمی در اجتماع است و برای جامعه ای که قصد دوام دارد، حایز اهمیت است.

2- خانواده، خاکی حاصلخیز برای پرورش انسان های بالغ است.

3- خانواده نیازهای احساسی و عاطفی تمام اعضای خود را تأمین می کند، ازجمله این متغیرها می توان به تعادل میان استقلال و وابستگی اشاره کرد.

4- خانواده سالم رشد همه اعضای خود، ازجمله پدر و مادر را در نظر می گیرد.

5- خانواده مکانی است که در آن عزت نفس ایجاد می شود.

6- خانواده، واحدی برای رشد و بقاست.

زندگی موفق همراه با شادی و سالمتی نیازمند بودن در کنار خانواده ای شاد است. بنابراین زمانی را برای ایجاد این فضا در خانواده را به انجام روشهای ذیل قرار دهید تا از زندگی خود نهایت لذت را ببرید.

1- حتما از یکدیگر قدردانی کنید.برای کارهایی که برای یکدیگر انجام می دهید یا حتی همراهی در موقعیت های مختلف از یکدیگر تشکر کنید.گاهی پیش از انجام کار که قرار است انجام شود از طرف مقابل سپاسگذار باشید،چه از شما بزرگتر چه کوچکتر باشد.

2- ابرازاندوه ناراحتی برای عذرخواهی کافی نیست. وقتی اعضای خانه (برای مثال خواهر و برادر) به یکدیگر یا وسایلشان آسیب میزنند، باید بدانند که معذرت خواهی اتمام  قضیه نیست. بچه ها باید بدانند اگر به اسباب بازی خواهر یا برادرشان صدمه وارد کردند، باید به نحوی این خسارت را جبران کنند.

3- احساسات زن و شوهری خود را به بچه ها نشان دهید.آنها باید متوجه شوند که ازدواج مهمترین و بهترین اتفاق زندگی است. عشق و علاقه به همسرتان علاوه بر ایجاد خاطرات مثبت در ذهن کودکان، یک الگو و مدل بسیارعالی برای زندگی آتی آنها می باشد.

4- کتاب خوانی و کتاب های صوتی را در کارهای هفتگی  قرار دهید. خواندن کتاب با صدای بلند بروی کودکان تاثیرگذار است. همچنین ترغیب آنها به ثبت خاطرات روزانه نیز توصیه می شود.

5- پیوند یک به یک با کودکانتان داشته باشید. والدینی که بیش از یک فرزند دارند باید برای همه بچه ها یک زمان برابر در روز اختصاص دهند. حتی اگر پر مشغله هستید، حداقل روزی 10 دقیقه را به بچه ها اختصاص دهید.

6- عادات مثبت روزانه را به اعمال روتین تبدیل کنید. با روی روال افتادن بعضی امور، بچه ها به صورت خودکار اعمالی که باید انجام دهند را می دانند. این مساله از بروز سوء رفتارها جلوگیری می کند. مثلا برای بچه ها جا بیاندازید که زمان خواب باید دندان ها را مسواک کرده و پس از شنیدن داستانی که هر شب در رختخواب برایشان می خوانید، به خواب روند. یا اموری که صبح ها باید انجام دهند را برایشان روتین کنید تا صبح ها سر وقت بیدار شوند و کارها با سرعت بیشتر و سر و صدای کمتری انجام شوند.

7- سعی کنید عادات سالم ایجاد کنید.عاداتی مانند اضافه کردن نمک و شکر اضافی به غذاها را حذف و مصرف غذاهای سالم و پر از میوه و سبزیجات، جایگزین کنید.

8- آشپزی را مشارکتی انجام دهید. یکی از راه هایی که می توانید بچه ها را به مصرف غذاهای سالم عادت دهید، مشارکت دادن آنها در تهیه غذاست. با همکاری اعضای خانواده در آماده کردن غذا، آنها را برای فعالیت مثبت و کار تیمی تشویق می کنید.

9- از رفتارهای خوب با تشویق و پاداش استقبال کنید. پاداش دادن به بچه ها می تواند انجام رفتارهای خوب را در آنها تقویت کند. خرید کتاب، بازدید از باغ وحش، رفتن به سینما و موارد مشابه، پاداش هایی خوب به حساب می آیند.

10- ورزش گروهی را به برنامه تان اضافه کنید. با فرزندان خود به پیاده روی در پارک بروید. اوقاتی را برای دوچرخه سواری در نظر بگیرید.