شیرین‌بیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمت‌هایی از آسیاست. این گیاه از  رستنی‌های علفی چندساله‌است. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر می‌رسد. گل‌های این گیاه به رنگ‌های ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده مشاهده می‌شود. زمان ظهور گل‌ها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیاشکل است. طول برگ‌های باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچه‌است. برگچه‌ها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. 

حتماً شنیده اید که از این گیاه برای درمان سرفه استفاده می شود. شیرین بیان گیاهی است که برخلاف نامش تلخ است اما خواص فوق العاده ای دارد. هم اکنون نیز از این گیاه در ترکیب شربت های ضد سرفه استفاده می شود. این گیاه برای دستگاه گوارش و همچنین تقویت دستگاه ایمنی بدن موثر عمل می کند؛ چون حاوی ویتامین ها و مواد معدنی متعدد مورد نیاز بدن است. 

در این مقاله درباره خواص درمانی این گیاه مطالبی را با هم مرور می کنیم.

 شیرین بیان جزو گیاهان دارویی است که مصرف تاریخی دارد. به طور مثال در یونان باستان از شیرین بیان برای تسکین سرفه و درمان سوءهاضمه استفاده می کردند. امروزه متخصصان در پژوهش های خود نه تنها این خواص درمانی را تأیید کرده اند بلکه به خواص دیگری نیز دست یافته اند. از این گیاه به صورت خشک شده، پاستیل و تنتور استفاده می شود. ترکیبات فعال موجود در این گیاه در ریشه آن قرار دارد و گلیسیریزین غنی ترین و مهم ترین ترکیب آن است. همچنین ترکیبات دیگری با اثرات مهم مانند فلاوونوئیدها و فیتواستروژن ها را دارا است. 

اثرات مفید درمانی شیرین بیان:

1) تولید استروژن

گلیسیریزین در عملکرد استروژن تأثیر دارد. این ترکیب روی گیرنده های استروژنی بدن تثبیت می شود. این گیاه همچنین در ترکیب داروهای برخی از اختلالات قاعدگی یا داروهای مربوط به یائسگی استفاده می شود. به این صورت زمانی که میزان استروژن بیش از اندازه بالا می رود (که یکی از عوامل بروز سندرم پیش از قاعدگی است) باعث انسداد گیرنده های این هورمون شده و فعالیت آن را کاهش می دهد. زمانی که میزان استروژن دچار افت و کاهش می شود (مانند دوران بعد از یائسگی) گلیسیریزین به صورت جزئی کمبود آن را جبران می کند. 

2) مقابله با سرطان

نتایج اولیه به دست آمده از تحقیقات پژوهشی روی حیوانات نشان می دهند که شیرین بیان می تواند خواص ضدسرطانی داشته باشد. در این تحقیقات مشخص شده که شیرین بیان به ویژه در پیشگیری از سرطان های کولون و سینه موثر عمل کند. این گیاه تأثیر خود را از ترکیب اصلی خود یعنی گلیسیریزین می گیرد که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند. البته تأثیر ضدسرطانی این گیاه همچنین مدیون فیتواستروژن هایی موجود در ریشه آن به نظر می رسد در پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه نقش دارد.

3) کاهش کلسترول بد خون

چنانچه میزان کلسترول LDL در خون افزایش یابد، این کلسترول در دیواره رگ های خونی که وظیفه تغذیه قلب و مغز را دارند، رسوب کرده و منجر به تنگ شدن این عروق می شوند. این وضعیت می تواند انعطاف پذیری رگ ها را کم کرده و منجر به انسداد سرخرگ، تصلب شرایین، ایجاد لخته و در نهایت حمله قلبی و یا سکته شود.

بررسی های متعددی در این خصوص انجام شده است و متخصصان به این نتیجه رسیده اند که مصرف صرفاً 100 میلی گرم شیرین بیان در روز می تواند باعث کاهش کلسترول بد خون LDL شود.

4) مجاری تنفسی

در واقع شیرین بیان ویروس هایی که مجاری هوایی را تهدید می کنند نابود می سازد.گلیسیریزین که یکی از ترکیبات مهم موجود در شیرین بیان است به کاهش التهاب در مجاری تنفسی کمک زیادی می کند. این ترکیب مفید مانع رشد و اثرات بیماری زای اکثر ویروس ها می شود. امروزه این ماده در ترکیب داروهای مربوط به بیماری های تنفسی قرار داده می شود و برای تسکین علائمی مانند سرفه و گلودرد موثر عمل می کند. این گیاه همچنین باعث روان شدن خلط شده و مجاری تنفسی را باز می کند. 

5) مقابله با التهاب

شیرین بیان خاصیت ضداسپاسمی دارد و با اختلالات گوارشی به ویژه نفخ، کندی هضم غذا، آروغ، گاز معده و غیره مقابله می کند. این گیاه همچنین در درمان زخم معده، ورم معده و مشکلات روده موثر است. نتایج پژوهش های آزمایشگاهی نشان می دهد که فلاوونوئیدهای موجود در این گیاه باعث نابودی هلیکوباکتری پیلوری می شود. باید بدانید که این باکتری عامل زخم معده است. می توان از شیرین بیان برای درمان آفت ها و زخم های دهانی نیز بهره برد.

تأثیر شیرین بیان روی غدد فوق کلیوی در درمان سندرم خستگی مزمن موثر است. این گیاه همچنین در درمان بسیاری از عفونت ها و برطرف کردن التهاب های بدن نقش دارد. شیرین بیان در درمان هپاتیت نیز مورد استفاده قرار می گیرد چون به کاهش التهاب کبد کمک کرده و با فعالیت ویروس هایی که منشأ این بیماری هستند مقابله می کند.

توصیه می کنیم قبل از مصرف شیرین بیان و هر نوع مکمل دارویی گیاهی با پزشک مشورت کنید به ویژه اگر با هر نوع مشکل سلامتی درگیر هستید. یادتان باشد که جذب میزان زیادی از این گیاه می تواند باعث افزایش فشارخون شود. بنابراین حتماً با پزشک یا عطار صحبت کرده و میزان مصرف مناسب شرایط بدنی و وضعیت سلامتی خود را دریافت کنید. اگر از مکمل شیرین بیان استفاده می کنید در صورت مصرف بیش از یک ماه باید فشارخونتان را به طور مرتب کنترل کنید.