رنگ موها یکی از مهمترین محصولات آرایشی بهداشتی مو هستند. در کشورهای توسعه یافته بیش از ۷۰ درصد از خانم ها حداقل یک بار از رنگ مو استفاده نموده اند و یا به طور منظم مو را رنگ می کنند. یکی از مهم ترین علل رنگ کردن مو تغییر رنگ مو های خاکستری و پوشاندن سفیدی مو می باشد. بیش از ۸۰ درصد از رنگ موها از نوع اکسیدانی یا دائمی هستند. مخلوط آب اکسیژنه و یک عامل قلیایی (مانند آمونیاک) سبب روشن شدن رنگ طبیعی مو می گردد و به دنبال آن استفاده از رنگ های دائم غیر قابل شستشو با آب سبب جایگزین شدن این رنگ، در مو می شود. با توجه به پیچیدگی ساختار شیمیایی مواد سازنده رنگ مو، درنظر گرفتن سلامت و کیفیت این فرآورده ها بسیار دارای اهمیت می باشد.

رنگهای مو دو کاربرد عمده دارند:

مخفی نمودن موهای سفید شده

تغییر رنگ ظاهری موها

گرایش به رنگ مو بر اساس آمار، ۷۵ درصد از زنان آمریکایی از رنگ مو استفاده می کنند. در سال ۱۹۵۰، تنها ۷ درصد از زنان این کشور موهای خود را رنگ می کردند که آن هم برای پوشاندن موهای سفید بود. در چند دهه پیش، عامه مردم از رنگ مو استفاده نمی کردند و زنان با موهای رنگ شده اسباب تمسخر سایرین بودند. این روزها مردان هم به تبعیت از زنان برای پوشاندن موهای سفید خود از رنگ مو استفاده می کنند. آمارهای به دست آمده در کشور امریکا در سال ۲۰۰۲ میلادی حاکی از صرف هزینه ای بالغ بر ۱۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار برای رنگ مو است و شمار مصرف کنندگان رنگ مو در ۵ سال اخیر ۵۰ درصد افزایش یافته است. اما انتخاب نوع رنگ مو و فن استفاده از آن به موضوعی گیج کننده بدل شده است. انواع رنگ مو رنگ های مو به دو دسته طبیعی و شیمیایی تقسیم بندی می گردند:

•  رنگ موهای طبیعی یا گیاهی رنگ موهای طبیعی از برگ گیاهان حاوی رنگدانه مانند حنا، روناس، خضاب، بابونه، ایدیگو و موارد دیگر به دست می آیند. به این صورت که مثلا در مورد حنا (Henna) برگ های این گیاه ابتدا خشک سپس پودرشده و به صورت خمیر در آمده و روی مو گذاشته می شود. البته حنا را می توان به صورت منفرد یا در ترکیب با گیاهان دیگری مثل ایندیگو(Indigo) و بابونه (Camomile) هم استفاده نمود. مزیت رنگ موهای گیاهی، طبیعی بودن و ایمنی نسبی آنهاست.

محدودیت رنگ موهای طبیعی: ۱- تنوع لازم را ندارند. 

۲- نتایج غیر قابل پیش بینی است. 

۳- دریچه های مویی که با اینگونه مواد رنگ شده مسدود می گردد بنابراین دکلره و بی رنگ کردن مو بسیار مشکل و گاهی نشدنی خواهد شد. از این رو دسترسی به رنگهای با پایه روشن در آینده امکانپذیر نخواهد بود.

•  رنگ موهای شیمیایی این گونه رنگها از مواد شیمیایی ساخته می شوند. بزرگترین مزیت رنگ موهای شیمیایی تنوع رنگ ها و عیبشان ایمنی کمتر خصوصا در فرمولاسیونهای غیر استاندارد است.

رنگ موهای شیمیایی

همچنین به علت فعل و انفعالات شیمیایی که در فرایند رنگ کردن مو رخ می دهد - خصوصا اگر رنگ کردن مو با مهارت انجام نشود - آسیب هایی مانند خشک شدن مو وهمچنین تحریک و سوزش پوست سر بوجود می آید. تحقیقات اخیر نشان داده رنگ موهای شیمیایی می توانند در دراز مدت حتی باعث بروز بیماریهایی مانند سرطان شوند که برای نمونه می توان به خبری که به تازگی در مورد ارتباط رنگ مو با سرطان منتشر شده اشاره نمود: خلاصه خبر آن است که که طی پژوهشی ثابت شده خانمهایی که به مدت بیش از بیست سال از رنگ موهای شیمیایی استفاده کرده اند بیشتر از خانمهایی که از رنگ مو استفاده نکرده اند در معرض بیماری سرطان سیستم لنفاوی(NHL) قرار دارند برای دیدن متن کامل این خبر اینجا یا اینجا را کلیک کنید. 

البته این مساله چندان نگران کننده نیست زیرا در دو دهه اخیر بسیاری از مواد شیمیایی خطرناک ازفرمولاسیون برخی مواد مصرفی برای رنگ کردن مو حذف شده که این مواد شیمیایی خطرناک بیشتر در فرمولاسیونهای قدیمی یافت وجود داشته اند.

دسته بندی رنگ موهای شیمیایی انواع مختلفی از محصولات رنگ مو در بازار موجود می باشد. این محصولات قادرند رنگ طبیعی مو را از آن بگیرند، رنگ جدیدی را جایگزین رنگ طبیعی مو نمایند و یا هر دو فرآیند را هم زمان انجام دهند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی تهیه این محصولات، نتایج مختلفی از تغییرات جزئی در رنگ مو تا تغییرات بارز در رنگ موی طبیعی را می توان مشاهده نمود. با توجه به دوام این محصولات در سطح مو، این فرآورده ها به انواع مختلف تقسیم می شوند.

1- رنگ موهای موقتی (Temporary)

در این نوع رنگ مو رنگدانه ها فقط روی سطح موها را می پوشانند ولی به علت بزرگ بودن اندازه ملکولشان به داخل پولک های مو نفوذ نمی کنند. دراین نوع رنگ مو از رنگدانه های قابل حل در آب استفاده می شود از این رو این رنگ با یک بار شستن زدوده می شود. 

رنگ های موقت یا رنگ موهای قابل آب کشی (color rinses) از اسیدهای با وزن ملکولی بالا یا رنگ های پراکنده شده (dispersed dyes) تهیه می شوند، که تمایل اندکی به مو دارند. می توان این مواد رنگی را با یک پلیمر کاتیونی به صورت کمپلکس درآورد. این کار حلالیت رنگ را کاهش می دهد و در مقابل تمایل جذبی آن به سطح مو را افزایش می دهد. برای پراکنده نمودن آن در پایه رنگ می توان از سورفکتانت استفاده نمود. این کمپلکس مانند روکشی روی سطح مو قرار می گیرد و مازاد آن را می توان پاک نمود. نیروهای پیوستگی بین این مواد با مو ضعیف است و با نخستین بار شستشو از سطح مو پاک می شوند. 

برای دستیابی به یک رنگ مناسب و مشخص، گاه دو تا پنج ماده رنگی در فرمول باید استفاده شود. این فرآورده ها معمولاً به صورت اسپری استفاده می شوند. با توجه به اینکه در این محصولات، فرآیند روشن نمودن رنگ مو و پوشش کامل موهای خاکستری ایجاد نمی شود، رنگ موهای موقت انتخاب مناسبی برای تجدید رنگ موهایی که قبلا رنگ شده اند می باشند.

2- رنگ موهای نیمه دائمی (Semi-permanent)

در این نوع رنگ مو رنگدانه ها به داخل پولک مو نفوذ می کنند ولی با رنگدانه های طبیعی مو امتزاج پیدا نمی کنند، از این رو این رنگ پس از چند هفته و چندین بار شستن زدوده خواهند شد 

این نوع رنگ موها مخلوطی از رنگ های مستقیم می باشند که تا حدود 6 تا 8 بار شامپو زدن، دوام دارند. این نوع رنگ ها معمولاً رنگ هایی با وزن ملکولی پایین می باشند که تنها به لایه های کوتیکول خارجی پوست نفوذ می یابند، بدون آنکه اتصال محکمی با پروتئین های مو برقرار سازند. رنگ های نیترو (Nitro-dyes) مهم ترین گروه از رنگ هایی هستند که در رنگ موهای نیمه دائمی کاربرد دارند. این رنگ های بدون بار الکتریکی (غیریونی) به سختی تحت تأثیر بارهای منفی سطح مو قرار می گیرند. در نتیجه، با توجه به این امر و همچنین کوچک نمودن جرم ملکولی خود، می توانند به کوتیکول مو نفوذ کنند. شستشوی مو این امکان را فراهم می سازد تا این مواد با توجه به حلالیت در آب، به تدریج از مو خارج شوند. این محصولات حاوی مخلوطی از رنگ های از پیش آماده است که باید برای حدود 30-20 دقیقه بر روی مو قرار گیرد. رنگ حاصل دوام و قدرت عمل بالایی ندارد، زیرا نه فرآیند روشن نمودن رنگ طبیعی مو اتفاق می افتد و نه تأثیری بر موهای خاکستری روی می دهد.

3- رنگ موهای دائمی (Permanent)

این رنگدانه ها نیز همانند رنگدانه های نوع دوم، اندازه کوچکی دارند از این رو به داخل پولک مو نفوذ می کنند. با این تفاوت که با رنگدانه های طبیعی مو ترکیب شیمیایی تشکیل داده در اثر این ترکیب ملکولهای ریز تبدیل به ملکولهای درشت تری می شوند بنابراین در داخل مو محبوس گردیده و لذا اثرشان دائمی است. 

در رنگ موهای دائم میزان آب اکسیژنه در سطح سر به 6 درصد می رسد و به عنوان قلیایی کننده نیز از آمونیاک استفاده می شود که این امر pH را به حدود 10.5 – 9.5 می رساند. این تنش اعمال شده سبب نفوذ رنگ مو تا خلال کورتکس می گردد. این نوع رنگ ها ثبات و دوام اثر طولانی دارند و با گستره وسیعی از رنگ ها در بازار عرضه می شوند. رنگ موهای دائم به شکل بارزی سبب روشن شدن رنگ مو می گردند و قدرت پوشانندگی موهای خاکستری را به طور کامل دارند. با رشد مو از سطح سر تغییر رنگ ایجاد می شود بنابراین این افراد برای حفظ یکنواختی رنگ مو می بایست هر 6-4 هفته، رنگ کردن مو را تجدید نمایند. 

یکی از اشتباهات رایجی که مرتبا توسط کاربران بی تجربه رنگ مو تکرار می شود آن است که رنگ روشن را بدون انجام عمل دکلره روی مو استفاده می نمایند. برای به کار بردن رنگهای روشن برروی موی تیره طبیعی، ابتدا باید رنگدانه های طبیعی مو را خارج نمود، به این عمل دکلره کردن می گویند. فراورده هایی که به این منظور استفاده می شوند مواد دکلره (Bleach) نام دارند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد جزئیات عمل دکلره اینجا را کلیک نمایید.